Lần cập nhật gần nhất May 22nd, 2020 – 01:36 pm
Seigaku đã tổng hợp những nghi thức dùng bữa được truyền lại và thực hiện tại thiền viện Eihei hơn 700 năm vào cuốn sách này. Seigaku tin, bất cứ ai trên thế giới cũng đều có thể thực hiện được nghi thức dùng bữa tuyệt vời tại thiền viện Eihei. Sau khi ăn xong là đến dọn dẹp. Xong bước dọn dẹp sẽ kết thúc toàn bộ. Đây là cách dùng bữa có hiệu quả vô cùng lớn. Từng hành động tuyệt đẹp không có lấy một cử chỉ thừa thãi của sư thầy cao niên bày biện bàn ăn tựa như một màn trình diễn nghệ thuật đầy tinh tế.
Có lẽ, có nhiều người chỉ cần nghe thấy từ “nghi thức” là sẽ liên tưởng tới những việc làm phiền phức và rắc rối. Ban đầu bản thân tác giả cũng từng mang ý nghĩ như vậy. Ấy thế mà, khi tự mình thử thực hiện những nghi thức ấy, mọi thành kiến mà trước đó ông áp đặt, đã bị phủ quyết hoàn toàn.
Review Học ăn, học nấu, thẩm thấu yêu thương (2)
Khi nhìn thấy bìa cuốn sách này và đọc được bài cảm nhận ngắn về nó, tôi biết ngay mình nhất định phải mua nó. “Học ăn học nấu, thẩm thấu yêu thương” không phải một cuốn sách dạy nấu ăn (dù trong sách có vài công thức nấu ăn), nội dung sách là lời kể của Thiền sư Seigaku về “nghi thức dùng bữa” trong Thiền viện Eihei (Nhật Bản). Hầu như phần quan trọng nhất trong sách là kể chuyện ăn uống của các tăng lữ trong Thiền viện, qua đó nêu lên những bài học cuộc sống, những triết lý sống mà tác giả đã giác ngộ được. Nghe có vẻ rất kỳ lạ, chuyện ăn uống phàm tục lại kết hợp với đời sống tu Thiền thanh cao thoát tục, nhưng qua quyển sách này độc giả sẽ nhận ra và hiểu rõ mối liên kết khít khao và kỳ diệu giữa hai việc này.
Thiền viện Eihei do Thiền sư Dogen thành lập năm 1246, đến thời của tác giả Seigaku thì đã trải qua 700 năm. Mọi cách thức sinh hoạt (đương nhiên kể cả việc nấu + ăn) đều đã được duy trì suốt bảy thế kỷ, chỉ có vài thay đổi nhỏ cho phù hợp với thời đại như thay vì ăn bằng tay thì chuyển sang dùng muỗng đũa. Thiền viện nằm trên núi, các tăng lữ đều không có đồng hồ, mọi sinh hoạt đều dựa vào âm thanh như tiếng chuông chùa, âm thanh đánh vào tấm đồng hình áng mây, chiếc trống trang trí hình con cá, chiếc trống trang trí vân mây khổ lớn… Âm thanh của tấm đồng hình áng mây là tín hiệu báo đã đến giờ ăn.
Khác với hình dung của chúng ta khi xem các bộ phim TQ, Thiền viện ở Nhật không có nhà ăn đầy bàn ghế với cảnh ồn ào náo nhiệt và tràn ngập hương vị kích thích bao tử. Đến giờ ăn, các tăng lữ tập trung tại “Tọa thiền đường”, còn gọi là tăng đường, cũng chính là nơi ngủ nghỉ của họ. Vâng, họ ngồi ăn ngay trên chính chiếc giường của mình, lúc ngủ thì nằm trên một tấm chiếu tatami, lúc ngồi ăn thì ngồi kiểu tọa thiền (tức là quỳ) trên nửa tấm chiếu tatami. Trong lúc chờ đợi các jounin (sư thầy phụ trách dọn dẹp, nấu nướng, phân phát đồ ăn) đem thức ăn đến, các tăng lữ sẽ bình tĩnh ngồi thiền. Trước – trong – sau khi ăn, cả tăng lữ và jounin đều đọc khá nhiều bài kệ và thực hiện nhiều nghi thức cúi chào, cúi lạy, cúi đầu cảm ơn…
“Muỗng cơm thứ nhất vừa ăn
Nguyện cho tất cả ác nhân không còn
Muỗng hai xin nguyện với lòng
Giúp người tu thiện, tâm đồng thái hư
Muỗng ba thực hiện tâm từ
Dắt dìu muôn loại cùng tu đạo mầu”.Bộ dụng cụ dùng bữa của các tăng lữ thường được bọc trong tay nải (cũng là tấm vải sẽ trải trên giường khi dùng bữa) và được treo ngay đầu giường hoặc đặt trong hộc tủ đầu giường chung với các vật dụng cá nhân. Bộ dụng cụ dùng bữa gồm bộ bát lồng nhau (ba cái từ lớn đến nhỏ), tấm lụa để trải (cũng là tay nải để gói lại), tấm vải kê bát, tấm ngăn thấm nước, khăn lau, thanh lau bát, túi đựng muỗng đũa và muỗng đũa. Các tăng lữ sẽ tự sắp xếp bộ dụng cụ này theo thứ tự quy định, mấy trăm người đều sắp xếp đúng theo trật tự giống hệt nhau. Jounin chỉ làm việc tại nhà bếp và phân phát thức ăn chứ không có nhiệm vụ dọn bàn và rửa chén. Bữa sáng gồm cháo và muối mè, bữa trưa gồm cơm, một món canh, một món rau. Bữa tối gồm cơm và món rau giống bữa trưa (làm một lần ăn cả ngày). Ngày nào cũng như ngày nấy suốt cuộc đời tăng lữ. Tuy trong “Điển tọa giáo huấn” của Thiền sư Dogen không có dòng nào ghi là “Không được sử dụng thịt cá” nhưng các bữa ăn tại Thiền viện đều không dùng động vật.
“Món ăn chay không phải là những món ăn không sử dụng đến thịt, mà là món ăn được tạo ra bởi một trái tim đầy từ bi và ngập tràn tấm lòng khoan dung. Khoan dung là thừa nhận sự thật rằng, tất cả mọi sự trên thế gian này đều tồn tại bằng cách hỗ trợ và lệ thuộc lẫn nhau. Đừng phân biệt nguyên liệu nấu ăn, hãy cùng cố gắng hết mình để tạo ra những món ăn thật ngon lành, làm thỏa mãn trái tim và tâm hồn của những người sẽ ăn món ăn do mình làm nên”.
Khi các tăng lữ ăn xong, jounin sẽ đem nước trà đến để các tăng lữ tự rửa bát bằng thanh rửa bát (là thanh gỗ được quấn vải một đầu), nước trà rửa bát xong sẽ được… uống luôn. Tiếp theo, jounin đem nước nóng đến để rửa bát lần hai, nước nóng này dùng xong sẽ được đổ lại vào xô và mang ra đổ trả lại cho sông suối, không hề lãng phí một giọt nước nào. Bằng cách dùng nước trà và nước nóng để rửa bát, Thiền viện giảm bớt lượng hóa chất cần dùng. Sau khi các tăng lữ ăn xong, gạo sống được đem ra rải trên một tảng đá để chim muông cũng được dùng bữa như con người. Đọc đến chi tiết đó, tôi thắc mắc không biết Thiền viện có nuôi chó mèo không.
Đọc cuốn sách này, có thể nhiều người sẽ cho rằng “nghi thức dùng bữa” của Thiền viện là quá nhiêu khê rắc rối, người bình thường không thể làm theo, đang đói muốn chết mà còn phải quỳ cầu nguyện và cúi lạy chín lần để cảm ơn cho bữa ăn ít ỏi mình nhận được vân vân… nhưng tôi nghĩ mình đã hiểu được phần nào nguyện vọng của tác giả Seigaku khi truyền đạt lại nghi thức dùng bữa này trong một quyển sách. Nguyện vọng ấy đã được ông nhắc đi nhắc lại nhiều lần trong sách đến nỗi tôi chắc chắn sẽ nhớ lâu đến mấy mươi năm nữa:
“Cho dù chỉ là việc nhỏ và đơn giản đi nữa, chỉ cần thay đổi cách nhìn dành cho việc dùng bữa, thế giới trước mắt mà bạn vẫn cảm thấy dường như nó quá rộng lớn và đầy rẫy những khó khăn, sẽ thay đổi hoàn toàn”.Tôi cho rằng ý chính mà tác giả muốn nói là mong mọi người ăn uống chậm rãi với lòng trân trọng và biết ơn. Biết ơn đến cả cái chén gỗ, cái giẻ lau bàn sau khi ăn, cái thùng rác trong bếp (thùng rác được các tăng lữ gọi là “chiếc hộp bảo vệ cái đẹp”); biết ơn những người mình không biết mặt đã nuôi trồng nên thực phẩm trên bàn ăn của mình, biết ơn những người đã đi chợ, nấu và dọn cho mình những bữa ăn nóng sốt đầy đủ dinh dưỡng… Khi tràn ngập lòng biết ơn và tận hưởng những điều tưởng như bình thường nhất, tâm của ta sẽ tìm được chút an yên giữa cuộc đời giông bão này.
Vốn là một người thích nấu ăn, tôi nhận ra từ lâu mình đã thực hiện khoảng 70% những điều được viết trong sách, giờ đọc xong và cố gắng làm theo 30% còn lại thì chắc chứng bệnh OCD của tôi sẽ càng trầm trọng. Thế nhưng, tác giả Seigaku nói rằng sắp xếp vật dụng trật tự sẽ chứng tỏ một tâm hồn thanh tịnh không rối loạn, cho nên tôi sẽ ráng giữ mọi thứ sạch sẽ tinh tươm, để trái tim tôi luôn được thanh khiết.
“Học ăn học nấu, thẩm thấu yêu thương” không phải là một trong những cuốn sách hay nhất tôi từng đọc, cũng không phải một trong những cuốn sách tôi thích nhất, nhưng nó sẽ được xếp vào một trong những cuốn đã bước vào đời tôi đúng thời điểm nhất, lúc tôi cần nó nhất. Cuốn sách này giống như một vị Thiền sư xa lạ với ánh mắt nhân từ thấu hiểu đã đến bên cạnh và cho tôi những lời ủi an khi tôi cảm thấy trống rỗng (trống rỗng như lúc Santiago biết Kim Tự Tháp nằm cách cậu mấy ngàn km sa mạc). Cuốn sách nhỏ chỉ có 220 trang nhưng bìa cứng và có sợi dây đỏ đánh dấu trang, bên trong có những nét vẽ minh họa dễ thương và dễ hiểu của Kikue Tamura. Tôi nghĩ “nghi thức dùng bữa” này cũng giống như tu thiền, ta có thể thực hành suốt nhiều năm tháng nhưng vẫn thấy không có gì thay đổi, nhưng trong lúc ta không hay biết, sự thay đổi theo chiều hướng tích cực đã thấm sâu vào bản chất của ta, đến một lúc nào đó khi ta giác ngộ, thì ta đã hoàn toàn thoát khỏi những điều cũ kỹ buồn phiền và trở thành một phiên bản mới tốt hơn, biết cách hài lòng và tha thứ cho chính mình.
“Hãy sống như thế nào mà mỗi hành động trong ngày của chúng ta đều là những hành động của yêu thương”. (Thích Nhất Hạnh)
– Camellia Phoenix (Sea, 9-4-2020)
Một trong những bài học mà người Nhật luôn nhắc nhau đó là lòng biết ơn. Từ lâu rất nhiều người trong chúng ta đã quên đi sự gắn kết với nhau trong bữa cơm gia đình. Đôi khi hãy cho bản thân được sống chậm lại và tận hưởng một bát cơm với tấm lòng biết ơn người trồng lúa và người đã nấu ăn cho ta để thấy lòng mình được bình an và đong đầy yêu thương.
—-
Nếu ai hỏi tôi về nghề nghiệp, tôi sẽ rất vui va trả lời “Mình ở nhà nội trợ và làm tròn bổn phận của một người phụ nữ gia đình theo lối truyền thống”.
Mọi thứ thay đổi một cách bất ngờ từ việc mình bắt đầu ăn một bữa ăn với tấm lòng biết ơn, dành sự yêu thương trong mỗi bữa ăn cho mình và những người thân trong gia đình. Cũng từ đó, gian bếp giản dị đã trở thành không gian yêu thích và được dành nhiều tình cảm cũng như thời gian của mình bằng những bữa ăn tốt cho sức khoẻ, được bày biện trên bàn ăn bằng chính vẻ đẹp tự nhiên của thực phẩm.
Chỉ đơn giản bằng “nghi thức” bắt đầu bữa ăn: Em sẽ ăn rất ngon, cảm ơn em vì đã nấu ăn cho anh, và kết thúc bữa ăn: Em đã ăn rất ngon, cảm ơn anh đã ăn cơm cùng em, giúp bữa hàng hàng ngày là một món quà tinh thần gắn kết gia đình. Và điều đó càng thể hiện rõ hơn nhưng nét đặc sắc của văn hoá truyền thống qua phong tục ăn uống.
Tất cả các sinh vật trên trái đất đều thông qua ăn uống để duy trì sự sống. Con người trong xã hội hiện đại do mải chạy theo những giá trị vật chất mà quên đi hoặc phớt lờ những nhu cầu quan trọng của bản thân. Ăn trong vội vã, ăn cùng thiết bị điện tử, ăn đồ ăn công nghiệp… và dần mất đi vị giác để cảm nhận thực phẩm tự nhiên.
Cuốn sách “Học ăn, học nấu, thẩm thấu yêu thương” với lời văn nhẹ nhàng, đơn giản, gần gũi của tăng lữ Seigaku sẽ mang đến cho bạn những khái niệm mới như nấu ăn với tấm lòng từ bi, ăn với tấm lòng biết ơn và biết đâu với “Bữa ăn thay đổi, tất cả mọi thứ thay đổi” sẽ tác động tích cực đến một phần nào đó trong trái tim bạn giúp bạn sống có ý nghĩa hơn.
Và người Nhật họ dạy cho ta bài học về sự trân trọng, biết ơn từ những điều nhỏ nhất trong cuộc sống để dần dần ta biết mở rộng lòng mình hướng ra bên ngoài. Khi bạn sống với tấm lòng biết ơn, những điều tốt lành sẽ đến với bạn một cách tự nhiên nhất.
– Tong Thuy
Trích dẫn Học ăn, học nấu, thẩm thấu yêu thương
“Nếu như tranh cướp, chắc chắn sẽ thiếu. Nếu như sẻ chia, thậm chí còn dư dả. Nếu như có thể cùng nhau gom góp, nụ cười sẽ đong đầy. Khi cảm thấy mệt mỏi với chủ nghĩa tư bản, hãy cùng tôi thử một lần dừng bước lại.”
*Trích đoạn: Nấu ăn bằng “Tam tâm”
Thiền sư Dogen từng nói, khi nấu ăn, ta cần ba chữ tâm: “Hỷ tâm – Lão tâm – Đại tâm”.
“Hỷ tâm” tức là trái tim hạnh phúc với số mệnh đã an bài. Phật giáo luôn quan niệm, mọi sự việc, mọi sự vật trên trần gian này không phải tự nhiên xảy đến, mà là nhờ những mối lương duyên tụ hợp. Nếu như cứ cưỡng ép đánh giá mọi sự qua lăng kính của khoa học, coi con người là tập hợp của những nguyên tử siêu nhỏ, thì sự tồn tại của “Tôi” cũng chỉ là một sự lắp ghép, một tổ hợp, không hơn. Chỉ cần nhầm lẫn một chút, có lẽ “Tôi” sẽ biến thành hòn đá cuội, con côn trùng, hay thậm chí là một quả táo chăng? Được sinh ra làm một con người, hơn nữa còn được an bài vận mệnh nắm giữ tri thức về công việc cao quý giúp duy trì sinh mệnh của con người, đó chính là kỳ tích. “Hỷ tâm” chính là trước hết hãy cảm thấy hạnh phúc khi bản thân được đảm nhiệm trọng trách đó, mang niềm hạnh phúc từ sâu thẳm trái tim vào những món ăn mà mình nấu.
“Lão tâm” là tấm lòng những người mẹ dành cho đứa trẻ mà họ sinh ra, quan tâm từ những điều nhỏ nhặt nhất. Người mẹ, cho dù cả cơ thể đông cứng lại vì cái bụng rỗng, điều trước tiên mà họ nghĩ tới là lo lắng cho đứa con của mình. Hãy tiếp xúc với mọi thứ bằng tấm lòng như vậy, lời dạy đó được thực hiện vô cùng rõ ràng tại thiền viện Eihei, nơi đối xử với dụng cụ nấu ăn giống như một phần cơ thể của mình. Ngay cả với nghi thức dùng bữa gồm nhiều trình tự cứng nhắc, khó nói với người khác, thậm chí là bị đáp lại bởi một tràng cười lớn đi nữa, chỉ cần có tình yêu dành cho gia đình của mình, bạn có thể làm được.
“Đại tâm” là trái tim không phân biệt, không thiên vị. Đừng coi túi đựng đồ mua trong siêu thị là thứ bỏ đi, còn chiếc túi của nhãn hiệu cao cấp Prada là món đồ quý giá. Đừng để bị cuốn vào những giá trị quan vẫn còn bất công trên thế gian này. Hãy tiếp nhận mọi sự trong bình đẳng, với tấm lòng bao dung như đại dương mênh mông sâu thẳm. Nhưng tôi hiểu, cho dù bạn biết rằng những việc này là đúng, để thực hiện được lại là cả một quãng đường dài đấu tranh.
Để tạo nên được “Tam tâm”, mỗi chúng ta cần kết nối cả ba tấm lòng, ba lối suy nghĩ. Cho dù chỉ có một chữ “Tâm” đi lệch lạc thôi, “Tam tâm” sẽ không còn trọn vẹn. Chẳng hạn, nếu như “Hỷ tâm” và “Lão tâm” đi lệch lạc, kết quả sẽ là một trái tim thiên vị, chữ “Đại tâm” cũng từ đó mà bị phá vỡ, bị mất đi.
Khi “Hỷ tâm” được thực hiện triệt để, về vẻ bên ngoài, bạn có thể nhìn thấy duy nhất sự hạnh phúc và biết ơn hiện diện. Nhưng tại một khía cạnh khác, “Lão tâm” và “Đại tâm” vẫn đang hoạt động, một cách tiềm tàng. Giống như vậy, ta cũng không thể thực hiện triệt để “Lão tâm” nếu như không có sự tồn tại của “Hỷ tâm” và “Đại tâm”. Đừng coi ba chữ tâm này như là những yếu tố riêng biệt. Điều quan trọng là có thể áp dụng chúng như thế nào trong cuộc sống ngoài hiện thực.
