Đọc vị người lạ- Talking to strangers (Malcom Gladwell)
Tác giả : Malcolm Gladwell
Trong cuốn sách này, Malcom Gladwell cung cấp cho độc giả thông tin: Con người không được trang bị đầy đủ để hiểu người lạ. Chúng ta cho rằng mọi người thường nói sự thật; vì vậy chúng ta có thể phát hiện ra khi có người nói dối, đồng thời có thể đánh giá người lạ dựa trên một ít thông tin. Kết quả của sự tự tin không đúng chỗ này là chúng ta không đầu tư đủ thời gian và sự kiên nhẫn để thực sự lắng nghe và thấu hiểu lẫn nhau.
Chúng ta thường tưởng rằng mình … biết nhìn người, có thể đánh giá được cảm xúc, thái độ của người khác. Tuy nhiên, tác giả chứng minh cho ta thấy … chúng ta không giỏi nhìn người như mình nghĩ, đến cả nhân viên CIA vẫn bị gián điệp lừa như thường.
Chúng ta sử dụng trực giác của mình liên tục – đặc biệt là khi nói chuyện với người lạ. Đôi khi, bản năng của chúng ta rất hữu ích. Nhưng chúng cũng có thể phản ánh tất cả các định kiến. Trong cuốn sách này, bạn sẽ học được khi nào nên và khi nào không nên tin vào trực giác của mình.
“Chúng ta sẽ không bao giờ biết toàn bộ sự thật,” ông viết, “Cách thích hợp để nói chuyện với người lạ là thận trọng và khiêm tốn ”. Và một lần nữa ông nhắc lại: “Điều cần thiết ở chúng ta là sự kiềm chế và khiêm tốn.”
Độc giả yêu thích tác giả Malcom GladwellĐộc giả yêu thích sách khoa học xã hộiĐộc giả yêu thích những góc nhìn và ý tưởng mới lạ
Tác giả cuốn sách này là ai?
Malcolm Gladwell là người viết bài cho The New Yorker từ năm 1996. Trước đây, ông làm việc tại Washington Post. Năm 2001, ông được trao Giải thưởng Tạp chí Quốc gia về những bài viết của mình, cho tác phẩm “The Pitchman” trên tờ báo New Yorker về Ron Popeil. Ông là tác giả của ba cuốn sách bán chạy nhất của New York Times: “Điểm Bùng Phát”, “Trong nháy mắt” và “Những kẻ xuất chúng”; một bộ sưu tập các bài báo New Yorker có tiêu đề “What the Dog Saw” và gần đây nhất là “David và Goliath”.
Tóm tắt sách “Đọc vị người lạ” ( Talking to strangers- Malcom Gladwell) P1
Với cuốn sách Đọc vị người lạ(Talking to strangers) mới nhất của Malcomm Gladwell, bạn sẽ hiểu tại sao rất khó để đánh giá về tính cách của tất cả mọi người. Bạn sẽ thấy lý do tại sao chúng ta vốn đã luôn tin tưởng vào những lời nói dối tệ hại, và chúng ta hiểu ít như thế nào về những người lạ.
Một cảnh báo nhỏ trước khi chúng ta bắt đầu: Chương thứ 5 – 7 nhắc về giết người và tấn công tình dục và chắc chắn đó là một chủ đề nhạy cảm và sẽ gây tranh cãi.
Bạn cũng sẽ khám phá ra:
- Tại sao cuộc sống này lại không giống như một tập phim của Friends;
- Cách nhìn trên khuôn mặt của chúng ta khi chúng ta ngạc nhiên là rất đáng ngạc nhiên; và
- Trí thông minh nhân tạo đó có thể đánh giá nhân vật của một người giỏi hơn các thẩm phán tòa án tối cao.
Cuốn sách mới “Đọc vị người lạ” của Malcom Gladwell
Solomon là một thẩm phán tại ngoại ở bang New York. Công việc của ông đi kèm với trách nhiệm nặng nề, mà ông đã thực hiện một cách hết sức nghiêm túc. Ông đọc các tập tin của bị cáo, dĩ nhiên, nhưng ông cũng biết việc nói chuyện với họ và nhìn vào mắt họ quan trọng như thế nào. Rốt cuộc, một tập tài liệu thì chẳng thể nào mô tả được những cái nhìn đờ đẫn, chết chóc- đó là một dấu hiệu của việc bất ổn tinh thần. Nó cũng không tiết lộ được sự thay đổi phản ánh sự thất bại khi người ta giao tiếp bằng mắt.
Thật không may, khi nói đến việc đánh giá con người, Solomon và các thẩm phán đồng nghiệp của anh ta còn tệ hơn cả máy móc khi các kết quả này được kiểm chứng.
Trong một nghiên cứu năm 2017, nhà kinh tế học Sendhil Mullainathan của Harvard đã xem xét các quyết định tại ngoại tại New York. Ông đã đưa ra một chương trình trí tuệ nhân tạo cùng thông tin cơ bản mà các thẩm phán đã nhận được – tuổi và hồ sơ tội phạm – và hỏi ai trong số 554.689 bị cáo nên được tại ngoại. Kết quả? Các bị cáo được các thẩm phán đưa ra ngoài đời thực có khả năng phạm tội cao hơn 25% so với những người mà máy tính đã chọn.
Các thẩm phán nghĩ rằng họ có thể đánh giá người lạ dựa vào việc trò chuyện và nhìn vào mắt người lạ. Trong thực tế, tất cả chúng ta nghĩ thế! Nhưng chúng ta đã quá tự tin khi tin vào khả năng đưa ra các nhận định dựa trên bằng chứng mỏng manh này.
HAI: Chúng ta không có khả năng phát hiện ra sự lừa dối – đó là mặc định từ trong bản chất của con người về sự thật
Ana Montes là một nhà phân tích tình báo và một nhân viên mẫu mực tại Cơ quan Tình báo Quốc phòng Hoa Kỳ, hay còn gọi là DIA. Cô cũng là một điệp viên Cuba, người đã truyền lại những bí mật tình báo và quốc phòng của Hoa Kỳ cho Havana.
Nhìn lại, đã có những cảnh báo. Các nhà phân tích tình báo đồng nghiệp của cô có thể nhận thấy rằng các báo cáo của cô đã làm dường như là bắt chước quan điểm của Cuba, hoặc đôi khi cô nhận được các cuộc gọi điện thoại trong các cuộc khủng hoảng. Nhưng những điều đó không đủ để vượt ra ngoài các cảm giác nghi ngờ mơ hồ. Rốt cuộc, những gì mới được coi là dấu hiệu? Rằng nhà phân tích ngồi trước mặt bạn là một trong những gián điệp gây thiệt hại nhất trong lịch sử Hoa Kỳ, hay cô ấy chỉ hơi kỳ quặc một chút?
Điều mà các nhà điều tra nội bộ tại DIA phải đối mặt là vấn đề mà tất cả chúng ta đều phải đối mặt. Chúng ta mặc định đó là sự thật. Chúng ta giả định mọi người đêu trung thực, cho đến khi có bằng chứng chỉ ra điều đó quá sức dối trá.
Nhà tâm lý học Tim Levine cũng đã thực hiện một thí nghiệm trong đó các đối tượng xem video các sinh viên được phỏng vấn về một bài kiểm tra nhỏ mà họ tham gia. Các sinh viên làm việc với Levine được khuyến khích gian lận.
Trong các video, Levine hỏi các sinh viên: Bạn có gian lận không? Bạn có chắc là bạn nói thật không? Nếu tôi hỏi cộng sự của bạn, cô ấy sẽ nói với tôi như vậy chứ?
Một số sinh viên gian lận nói dối, một số ngay lập tức thú nhận. Những người đó đã không gian lận, vì vậy những lời từ chối của họ là trung thực.
Thử thách cho các đối tượng thử nghiệm Levine, là xem các video và quyết định ai nói dối. Levine đã chạy thử nghiệm nhiều lần và kết quả thật đáng lo ngại. Trung bình, chỉ 54% mọi người xác định chính xác những kẻ nói dối. Số liệu này đúng với tất cả mọi người – các nhà trị liệu, cảnh sát, thẩm phán và thậm chí cả sĩ quan CIA.
Một số người phán đoán việc nói dối tốt hơn, nhưng giả định sự thật (tin tưởng mọi người đều nói ra sự thật) là một yếu tố quan trọng để xã hội hoạt động.
Có lẽ xã hội sẽ tốt hơn nếu chúng ta giỏi hơn trong việc phát hiện ra sự gian lận và lừa dối. Vào đầu thế kỷ 21, một nhà tài chính ở New York tên là Bernie Madoff đã lừa đảo hàng ngàn nhà đầu tư hơn 60 tỷ đô la bằng việc tuyên bố sẽ kiếm được cho họ lợi nhuận cao. Và sau một thời gian, anh ta đã bỏ trốn. Theo một nhà đầu tư đã nhận xét sau đó, nếu Madoff chỉ đơn giản là nói dối về mọi thứ, chắc chắn ai đó sẽ chú ý. Mọi người đều cho rằng người khác đã để mắt đến vấn đề này, không phải họ.
Tất cả mọi người, nhưng không phải là Harry Markopolos. Một nhà điều tra gian lận độc lập, Markopolos đã không bị mờ mắt trước những lời đường mật của Madoff. Ông đã nhìn thấu điều đó, bởi vì ông không cho rằng mọi người luôn nói thật. Lớn lên, ông thấy việc kinh doanh nhà hàng của cha mẹ mình bị ảnh hưởng bởi gian lận và trộm cắp quy mô nhỏ, và kinh nghiệm đó đã ảnh hưởng đến ông
Vấn đề nằm ở đó. Thật tuyệt vời khi có một số người như Markopolos, cho rằng giả định sự thật phục vụ tốt cho phần lớn chúng ta. Như nhà tâm lý học Tim Levine lưu ý, lời nói dối là tương đối hiếm trong đời thực. Hầu hết các tương tác không liên quan đến những người như Bernie Madoff hoặc Ana Montes. Hầu hết các tương tác về cơ bản là trung thực. Và họ cứ hành động như là họ thực sự đúng vậy.
Mời bạn đọc tiếp phần 2 tóm tắt cuốn sách “Đọc vị người lạ” ở trang sau
Tóm tắt sách “Đọc vị người lạ” ( Talking to strangers- Malcom Gladwell) p2
Xem một tập phim Friends với âm thanh bị tắt và bạn vẫn có thể theo dõi hành động của các nhân vật một cách khá chặt chẽ. Những gì diễn ra trong đó được viết trên mặt tất cả các diễn viên. Khi Joey bị sốc, hàm anh ta rớt xuống và đôi mắt mở to. Một Ross giận dữ nhíu mày và nheo mắt lại. Và tất cả các nhân vật đều thể hiện những nụ cười rộng, chân thực – khoe hàm răng hoàn hảo – khi hạnh phúc. Bạn có thể đọc khuôn mặt của họ như đọc một cuốn sách.
Các màn trình diễn trong Friends là minh bạch. Tính minh bạch là ý tưởng khi mà phong thái của một người nào đó sẽ tiết lộ bức tranh cân thực về cảm nhận của họ. Nó là một trong những kỳ vọng chính mà chúng ta có khi đánh giá người lạ. Vấn đề là sự minh bạch thường hoàn toàn sai lệch.
Trong khoảnh khắc đó, bạn nghĩ mình sẽ biểu hiện như thế nào trên khuôn mặt? Khi hai nhà tâm lý học người Đức thực sự tạo ra kịch bản này cho 60 đối tượng thử nghiệm, sau đó họ đã hỏi những người tham gia thí nghiệm câu hỏi đó. Những người tham gia giả định rằng họ sẽ trông ngạc nhiên. Nhưng kết quả, được ghi lại trên máy ảnh, tiết lộ rằng chỉ có 5% người tham gia thể hiện bằng đôi mắt rộng cổ điển, hoặc nhướn mày mà chúng ta liên tưởng đến sự ngạc nhiên. Trong 17% nữa, hai trong số các biểu thức này đã được tìm thấy. Trong tất cả phần còn lại? Chà, không có gì xác định rõ ràng cho thấy là bạn đang bất ngờ cả.
Các nhà nghiên cứu kết luận rằng: những người tham gia bị thuyết phục về những biểu hiện trên khuôn mặt có khả năng bị ảnh hưởng nặng nề bởi tâm lý dân gian – kiểu mà chúng ta học được từ việc xem Friends hoặc đọc tiểu thuyết, trong đó một nhân vật khi bị shock sẽ mở to mắt để biểu thị cho sự ngạc nhiên.
Vào ngày 1 tháng 11 năm 2007, một sinh viên người Anh tên là Meredith Kercher đã bị sát hại bởi tên tội phạm địa phương, Rudy Guede. Vụ án chống lại Guede – anh ta đã có một tiền án và DNA của anh ta nằm rải rác khắp hiện trường vụ án. Tuy nhiên, trong một thời gian dài, bạn cùng phòng của Meredith và học sinh Amanda Knox là nghi phạm chính, không phải Guede.
Knox tìm thấy xác Kercher, và gọi cảnh sát, người đã tin rằng Kercher đã bị giết trong một trò chơi tình dục sử dụng ma túy xảy ra giữa Kercher, Knox và bạn trai của Knox. Đó là một kết luận kỳ quái. Không có bằng chứng vật lý nào buộc tội hoặc thậm chí liên kết Knox với tội phạm, cũng không có bằng chứng nào cho thấy Knox quan tâm đến các trò chơi tình dục nguy hiểm do ma túy.
Thực tế Knox vô tội, nhưng cô đã hành động như thể có tội. Khi Kercher bị sát hại, hầu hết bạn bè của cô cư xử đúng như bạn mong đợi, khóc và nói với giọng điệu im lặng. Knox đã không làm vậy. Cô công khai tình cảm với bạn trai trước những người bạn đau buồn. Khi ai đó nói rằng họ hy vọng Kercher đã không phải trải qua đau đớn, Knox buột miệng, Bạn nghĩ gì vậy? Họ cắt cổ họng cô ấy. Cô ấy đã đã mất máu cho đến chết đấy! Ngay sau đó Diane Sawyer của ABC News sau đó đã nhận định Knox trong một cuộc phỏng vấn, không giống như đau buồn.
Nhưng vấn đề với tất cả là, một số người chỉ đơn giản là có thể nhìn thấu suốt. Họ không phù hợp, hoặc thái độ của họ không phản ánh những gì họ nghĩ.
Chúng ta nghĩ rằng những kẻ nói dối nhìn đi chỗ khác, vặn tóc và trông kích động. Điều đó thật vớ vẩn – rất nhiều kẻ nói dối sẽ nhìn thẳng vào mắt bạn và nói dối bạn. Và rất nhiều người trung thực sẽ nhìn, với thế giới, giống như họ có một bí mật để che giấu.
Khoảng nửa đêm ngày 18 tháng 1 năm 2015, hai sinh viên Thụy Điển phát hiện một người đàn ông và một người phụ nữ trên mặt đất bên ngoài văn phòng hội sinh viên Đại học Stanford. Có điều gì đó sai sai. Khi các sinh viên đến gần cặp đôi, người đàn ông, sinh viên năm nhất Brock Turner, đứng dậy và bỏ chạy. Turner đã tấn công tình dục người phụ nữ, người này đã bất tỉnh.
Những cuộc tình huống như thế này xảy ra quá thường xuyên. Tại sao?
Vâng, tác giả tin rằng việc đồng ý giao hợp giữa những người vừa gặp hiếm khi hoàn toàn rõ ràng, ngay cả khi có tác động của các hỗn hợp có cồn. Một cuộc thăm dò của tờ Washington Post năm 2015 đã hỏi các sinh viên về sự đồng ý cho hoạt động tình dục. 47% tin rằng ai đó cởi bỏ quần áo của họ tạo thành sự đồng ý cho đi xa hơn. 18% tin rằng chỉ đơn giản là không nói “không đồng ý’, thì tức là đã hoàn toàn đồng ý. Không có sự đồng thuận thực sự rõ ràng về bất kỳ chỉ số đồng ý.
Rượu tước đi những cân nhắc lâu dài hạn chế hành vi của chúng ta. Nó khuyến khích một người đàn ông nhút nhát thốt ra những cảm xúc thân mật của mình. Và nó có thể phá hủy sự kiểm soát xung động của một thiếu niên hung hăng tính dục như Brock Turner.
Thật không may, sức mạnh của “cận thị” do rượu gây ra là chưa được hiểu rõ. Nghiên cứu của Washington Post cũng yêu cầu sinh viên nêu tên các biện pháp có thể làm giảm hiệu quả tấn công tình dục. Trên cùng là hình phạt cứng rắn hơn cho những kẻ tấn công. Chỉ một phần ba sinh viên nghĩ rằng sẽ rất hiệu quả khi mọi người uống ít hơn và chỉ có 15% đồng ý với những hạn chế mạnh hơn đối với cho phép của rượu trong khuôn viên trường.
Trong một tuyên bố trước tòa, nạn nhân của Turner, nói rằng tập trung vào văn hóa uống rượu trong trường thay vì văn hóa đồng ý hoặc tấn công tình dục trong khuôn viên trường là sai. Theo ý kiến của cô, đàn ông phải học cách tôn trọng phụ nữ chứ không phải làm thế nào để cắt giảm rượu. Nhưng tác giả không đồng ý – ông nghĩ chúng ta nên làm cả hai. Bởi vì, như “cận thị” do rượu gây ra cho chúng ta, nếu bạn muốn mọi người trung thực và rõ ràng trong môi trường xã hội, họ không thể say xỉn.
Mời bạn đọc tiếp phần 3 tóm tắt cuốn sách “Đọc vị người lạ” ở trang sau!
Tóm tắt sách “Đọc vị người lạ” ( Talking to strangers- Malcom Gladwell) p3
Vào ngày 10 tháng 7 năm 2015, một phụ nữ 28 tuổi người Mỹ gốc Phi, Sandra Bland, đã bị “tuýt còi” bởi một cảnh sát bang Texas, Brian Encinia, vì đã không báo hiệu chuyển làn. Như Bland đã chỉ ra sau đó, cô ấy chỉ thay đổi làn đường vì Encinia đã hung hăng đuổi theo phía sau cô ấy. Cô ấy chỉ đơn giản là cố gắng thoát ra khỏi anh ta càng nhanh càng tốt.
Bland rõ ràng đã làm cho cô ấy khó chịu. Khi Encinia sau đó hỏi “ Anh đã đủ chưa?”, đối với cảm nhận của Bland, điều này giống như một sự khiêu khích. Encinia sau đó tuyên bố mình không hề nghĩ như vậy.
Từ đó, mọi thứ leo thang. Bland từ chối di chuyển, và Encinia bắt đầu la hét, đe dọa cô bằng một khẩu súng gây choáng. Cuối cùng, anh ta kéo cô ra khỏi xe và đập cô xuống đất. Bland hỏi anh ta liệu anh ta có cảm thấy đúng về những gì anh ta đã làm không, khi nói rằng cô ta bị động kinh. “Đúng, đúng”,Encinia đã trả lời.
Ba ngày sau, Bland – được cho là – đã tự sát trong buồng giam cảnh sát. Vậy thì tình huống khủng khiếp này cho chúng ta biết điều gì?
Theo tác giả, nó cho thấy sự điên rồ của việc mặc định sự thật không đúng lúc. Khi Encinia kéo Bland ra khỏi xe, anh ta đang thực hành một phương pháp trị an mà nhiều người tin rằng nó hiệu quả trong các khu vực tội phạm cao – ngăn chặn người lái xe vi phạm giao thông nhỏ để tạo cơ hội tìm kiếm tội phạm lớn hơn. Nhưng điều này không có ý nghĩa gì trong một khu vực tội phạm thấp như đoạn đường cao tốc mà Bland đang lái xe. Encinia từ bỏ giả định của mình về sự thật khi mà anh không nên có.
Điều này cũng nhắc nhở chúng ta về sự minh bạch thiếu sót như thế nào. Encinia nghĩ rằng anh ta có thể đọc được tính cách từ thái độ. Nhưng Bland không minh bạch – sự kích động của cô là một dấu hiệu của sự căng thẳng, không phải là ý định tội phạm. Tác giả tin rằng khi Bland châm một điếu thuốc, Encinia đã rất sợ hãi. Anh nhìn thấy một mối đe dọa nguy hiểm, thay vì ai đó chỉ đơn giản là cố gắng làm dịu thần kinh của cô.
Thông điệp chính trong cuốn sách “Đọc vị người lạ”:
Con người không được trang bị đầy đủ để hiểu người lạ. Chúng ta cho rằng mọi người nói sự thật, vì vậy chúng ta có thể phát hiện ra những lời nói dối. Và chúng ta tin rằng chúng ta có thể đánh giá người lạ dựa trên một ít thông tin, nhưng thường là sai trái hết. Kết quả của sự tự tin không đúng chỗ này là chúng ta không đầu tư đủ thời gian và sự kiên nhẫn để thực sự lắng nghe và thấu hiểu lẫn nhau.
Nếu những hiểu biết từ Malcolm Gladwell đã giúp bạn hiểu tâm lý con người tốt hơn một chút, bạn có thể đọc thêm cuốn sách Trong chớp mắt – Blink, cũng của Gladwell. Cuốn sách sẽ giúp bạn khám phá những phán đoán vô thức mà tất cả chúng ta đưa ra.
Trạm đọc (Theo Waves8)
