Tại sao tình dục lại thú vị

Tại sao tình dục lại thú vị

Tác giả : Jared Diamond

Mọi người đều nghĩ về tình dục. Tuy nhiên, chúng ta ít khi để ý tình dục ở con người khác với thói quen sinh sản của các loài khác như thế nào. Trong Tại sao tình dục lại thú vị (1998 ), Jared Diamond trình bày một khám phá về lịch sử tình dục của con người, và giải thích cách hành vi tình dục không bình thường của chúng ta có thể là lý do giúp chúng ta đứng đầu chuỗi thức ăn.

Ai nên đọc cuốn sách này?

Bất kì ai tò mò về sự khác nhau giữa tình dục ở động vật và con người

Bất kì ai tò mò về quá trình tiến hóa tình dục của chúng ta.

Tác giả cuốn sách này là ai?

Jared Diamond là giáo sư địa lý tại trường đại học California, Los Angeles. Ông đã giành giải thưởng Pulitzer với cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất Súng, Vi trùng và Thép, Diamond cũng đã được trao tặng huy chương quốc gia về khoa học và học bổng của quỹ MacArthur .

1: Trong sách có gì dành cho tôi? Khi nói đến tình dục, con người chúng ta là kỳ lạ nhất

Như Marilyn Monroe từng nói, “Tình dục là một phần của tự nhiên. Tôi thuộc về tự nhiên.” Marilyn Monroe biết mình nói về cái gì. Tất nhiên chúng ta không nói về đời sống tình dục cá nhân của cô ấy mà là quan điểm rất đúng đắn của cô ấy về tình dục và  tự nhiên. Vì quan hệ tình dục không chỉ là hành vi thể chất có cường độ cao nhất của con người, nó cũng được cho là quan trọng nhất. Nếu không quan hệ tình dục, loài người chúng ta sẽ không có cơ hội tồn tại – và Marilyn Monroe sẽ không kịp nói gì cả! Nhưng đó là một câu chuyện khác.

 

Có một điều thậm chí còn thú vị hơn ham muốn tình dục,  đó là sự khó hiểu trong cách con người thực hiện nó. Chúng ta thường làm tình trên giường, đèn thì tắt và cửa thì đóng. Chúng ta làm tình một cách kín đáo, và đôi khi thì chỉ với một người. Thật kỳ lạ làm sao?

Hóa ra việc đó không kỳ lạ, đó đơn giản chỉ là quá trình tiến hóa trong đời sống tình dục.

Trong cuốn sách này, bạn sẽ hiểu được:

– Những động vật khác sẽ nghĩ gì về tình dục của loài người;

– Tại sao đàn ông không tồi tệ như ta tưởng; và

– Giai đoạn mãn kinh ảnh hưởng đến sự sinh tồn của loài người như thế nào.

2: Con người có đời sống tình dục kì lạ nhất trong số tất cả các loài vật

Nếu con chó của bạn có thể nói cho bạn nghe nó nghĩ gì về đời sống tình dục của bạn, có lẽ nó sẽ nói rằng nó bị sốc và thấy quái gở.

 

Con chó cảm thấy thật kinh sợ khi biết rằng bạn làm tình vào bất kì ngày nào trong tháng, thậm chí ngay khi đối tác nữ vừa hết chu kỳ kinh nguyệt của cô ấy. Nó cũng thấy khó hiểu vô cùng khi tại sao con người có thể làm tình khi mà người nữ đang có thai.
Thêm vào đó, con chó sẽ hỏi tại sao bạn lại làm tình sau cánh cửa đóng kín thay vì ở trước mặt người khác như những con chó bình thường và khỏe mạnh khác thường làm.

Hóa ra tiêu chuẩn về tình dục của con người không giống với  bất kì một loài vật nào khác.

Thực sự, nếu bạn nghĩ rằng hành vi tình dục của vật nuôi nhà bạn là kì quặc, hãy nghĩ lại đi – chính đời sống tình dục của chúng ta mới là kì dị. Hãy nghĩ mà xem, có đến ba mươi triệu loài động vật khác không làm theo cách mà chúng ta đang làm.

Thậm chí khi chúng ta giới hạn trong phạm vi  4300 loài động vật có vú, thói quen tình dục của chúng ta cũng lạ lùng hơn tất thảy. Ví dụ, những loài động vật có vú như sư tử, sói và đười ươi thường làm tình công khai. Chúng không ghép thành cặp, cũng không tạo thành một gia đình hạt nhân. Thay vào đó, cả con đực và con cái là những cá thể độc lập chỉ gặp nhau để giao phối.

Cùng với hình dáng cơ thể và kích thước não, tình dục con người cũng khác xa so với họ hàng gần nhất của chúng ta, các loài vượn lớn – đặc biệt là loài vượn lớn châu Phi và vượn Bonobo.

Trong khi hình dáng cơ thể và kích thước não hỗ trợ quá trình tiến hóa về ngôn ngữ, giúp loài người chiếm ưu thế so với những động vật khác, vậy hoạt động tình dục kỳ lạ của chúng ta đóng góp gì? Nó có ý nghĩa tiến hóa ra sao? Như chúng ta sẽ thấy sau đây, thói quen tình dục của chúng ta, ví dụ như chế độ một vợ một chồng, thực sự có đóng góp sống còn tới sự tồn tại của loài người.

3: Chế độ một vợ một chồng là để bảo vệ con cái của chúng ta

Mặc dù đóng góp của đàn ông và phụ nữ tới cuộc đời đứa trẻ của họ là vô cùng khác nhau phụ thuộc vào những mối quan hệ cũng như hoàn cảnh, dù vậy hầu hết những người cha sẽ có những ảnh hưởng nhất định tới cuộc đời đứa trẻ. Nhưng khi tìm hiểu sự thụ thai ở con người, chúng ta vẫn chưa thể hiểu được ngay tại sao lại như vậy.

 

Một nhân tố chính để làm nền tảng cho sự cam kết của cha mẹ với đứa trẻ là đóng góp của từng người trong việc thụ tinh phôi thai hoặc trứng.

Giống như việc chúng ta sẽ không dễ dàng từ bỏ một dự án mà chúng ta đã bỏ ra nhiều công sức, một phụ nữ sản xuất một quả trứng thường có trách nhiệm hơn người đàn ông cung cấp tinh trùng.

Mặc dù cả trứng và tinh trùng đều chứa các nhiễm sắc thể quan trọng, trứng cần nhiều tài nguyên của cơ thể hơn so với tinh trùng. Trứng cũng chứa những thành phần cần thiết hỗ trợ cho việc phát triển của bào thai, trong khi đó tinh trùng chỉ cần vận động phần đuôi  và một nguồn năng lượng đủ để hoạt động trong vài ngày.

Hơn thế nữa, về mặt lý thuyết mà nói, người đàn ông đã hy sinh khá lớn khi sống trọn đời với bạn tình và con cái họ. Một thai phụ bị rằng buộc phải chăm sóc cho con của cô ấy khi mang thai và cả sau khi đứa trẻ sinh ra; do các ảnh hưởng sinh học của việc mang thai và nhu cầu cần cho đứa trẻ, cô ấy không có lựa chọn nào khác.

Ngược lại, sau khi giao phối, đàn ông – con đực – ngay lập tực sẵn sàng thụ thai cho những con cái khác.

Ở bên cạnh và chăm sóc đứa trẻ thay vì tìm những đối tác khác nghĩa là đàn ông đã tự làm giảm đi cơ hội phát tán nguồn gen của mình.

Có thể nói rằng, tất cả các loài đều có chung mục đích: duy trì nói giống. Và để làm được điều này, chiến lược tốt nhất là cả hai bên cùng chăm sóc cho đứa trẻ.

Từ đó dẫn đến nguồn gốc của xã hội loài người, nơi mà vì lợi ích của cả cha và mẹ, họ lựa chọn ở cùng nhau và bảo vệ người mẹ và đứa trẻ – đó chính là lý do chế độ một vợ một chồng ra đời. Một người đàn ông thường ở với vợ con của anh ta, và ngược lại, vì đó là cách tốt nhất đảm bảo cho sự tiếp tục của bộ gen.

4: Tình dục để giải trí có vẻ không cần thiết hoặc không hiệu quả, nhưng nó là lý do tại sao chế độ một vợ một chồng lại xuất hiện.

Một cách khác mà hoạt động tình dục của chúng ta thúc đẩy chế độ một vợ một chồng là những lần thử thụ tinh không đúng thời điểm.

 

Hầu hết các loài động vật chỉ giao phối khi có thể thụ tinh. Nhưng chúng ta khác hẳn. Con người làm tình bất kể thời điểm nào trong chu kì kinh nguyệt của người phụ nữ, thậm chí trong thời gian mang thai và cả khi đã mãn kinh, khi mà sự thụ thai là bất khả thi. Tại sao vậy? Bởi vì đàn ông không có khả năng tự nhiên để phát hiện ra thời điểm thích hợp nhất mà đối tác của họ có khả năng thụ thai.

So với khỉ đầu chó đực, khỉ đầu chó có thể nhận ra chính xác thời điểm rụng trứng của con cái: vùng da xung quanh âm đạo sưng lên và chuyển sang màu đỏ, từ khoảng cách xa có thể nhìn thấy.

Chúng ta sẵn sàng giao phối bất cứ lúc nào là do không nắm bắt được chính xác thởi điểm rụng trứng của người nữ. Do đó con người thử bất cứ khi nào có thể, vì không biết khi nào là thời điểm thụ tinh tốt nhất.

Tuy nhiên, hành vi này, có vẻ khá vô lý, vì việc giao phối không cần thiết gây nguy hiểm cho chúng ta. Đầu tiên, sản xuất tinh trùng là hoạt động rất mất sức ở nam giới. Ví dụ, qua quan sát các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng những con sâu bị đột biến làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng sẽ sống lâu hơn những con sâu bình thường. Quan hệ tình dục cũng lấy đi thời gian quý giá mà đáng ra có thể được dùng để tìm kiếm thức ăn.

Cuối cùng, hai con vật đang giao hợp rất dễ bị tấn công bởi một kẻ săn mồi – hoặc một kẻ ghen tị! Ok, đã hiểu vì sao bạn phải làm tình trong nhà và đóng kín cửa chưa =))

Nhưng kiểu giao phối dường như không hiệu quả này của chúng ta cũng có một số lợi thế. Nó thúc đẩy chế độ một vợ một chồng, giữ người đàn ông với vợ và con anh ta. Thử tưởng tượng một người phụ nữ thời tiền sử bị đối tác bỏ rơi ngay sau khi giao phối; điều này sẽ đặt cô ấy và đứa trẻ chưa chào đời vào hoàn cảnh dễ bị tấn công hoặc thiếu đói. Vì chúng ta có thể làm tình bất cứ lúc nào, đàn ông giảm ham muốn tìm kiếm đối tác mới, đó là lý do thúc đẩy xu hướng một vợ một chồng. Nếu một người đàn ông có muốn tìm đối tác mới để thụ tinh ngay sau khi làm tình, anh ta cũng không thể biết được người phụ nữ nào đã thụ thai.

5: Vai trò của người đàn ông trong gia đình thường do tình dục quyết định

Vì những động vật có vú đực trong tự nhiên hầu như tách mình ra khỏi những con cái và con non, nên hầu hết chúng không có gì hữu ích, ngoài việc tiêm tinh trùng. Chúng biến mất sau khi giao phối, trốn tránh bất kỳ nghĩa vụ nào của một người cha.

 

Nhưng con người có sự khác biệt: Nam giới thường ở lại với người bạn tình và con cái của họ sau khi quan hệ tình dục.

Đóng góp này của nam giới được hầu hết các nhà nhân chủng học coi là một phần quan trọng trong quá trình tiến hóa của loài người, nguyên nhân là do trẻ em không có khả năng tự nuôi sống bản thân – không như những con linh trưởng non.

Trong thời kỳ đầu của nền văn minh loài người, đóng góp của nam giới phần lớn là săn bắn và cung cấp thịt cho con cái của họ, hành vi này chỉ có ở một số ít các động vật có vú khác, chẳng hạn như chó sói và chó săn châu Phi. Xưa nay, đàn ông có cấu tạo cơ thể phù hợp để săn bắn, vì họ thường cơ bắp hơn phụ nữ.

Nhưng việc săn bắn không chỉ là cung cấp thịt – nó là phức tạp hơn thế. Ví dụ như người da đỏ Ache sinh sống ở phía Bắc Paraguay. Trong khi đàn ông Ache săn bắt động vật lớn, nhiệm vụ của phụ nữ là tìm kiếm tinh bột từ cây cọ, trái cây sau thu hoạch và thu thập ấu trùng côn trùng. Đàn ông có thể kiếm được rất nhiều thực phẩm nếu họ giết được một con thú, nhưng tất nhiên có thể trở về nhà tay không, trong khi phụ nữ cung cấp thực phẩm ổn định hơn. Về lâu dài, chắc chắn sẽ tốt hơn nếu những người đàn ông cũng đi tìm tinh bột cọ, nhưng họ quyết không làm thế. Tại sao vậy?

Nó liên quan tới vấn đề tình dục. Đối với người da đỏ Ache, có nhiều hơn một bạn tình tại một thời điểm không phải là hiếm. Do đó, phụ nữ Ache, khi được hỏi sẽ chọn ai để làm cha con cái họ, họ không thể xác định chính xác một người. Tuy nhiên, một người phụ nữ Ache có nhiều khả năng muốn có quan hệ tình dục với một thợ săn giỏi. Do đó, những thợ săn giỏi được thường xuyên được lựa chọn để trở thành những ông bố tiềm năng.

Điều này cho thấy sự đóng góp của những người đàn ông có thể che giấu động cơ thầm kín: mặc dù nói chung họ không mang lại nhiều thực phẩm như phụ nữ, họ thực hiện những hành vi có lợi nhất cho mình để di truyền nguồn gen.

6: Đàn ông không cho con bú, nhưng họ có thể!

Vai trò của giống đực và giống cái ở các loài khác nhau rất khác nhau. Ví dụ, cá ngựa đực, chứ không phải con cái, sẽ mang thai. Như chúng ta đã thấy, hoạt động tình dục và cơ thể chúng ta đã có sự tiến hóa theo thời gian một cách kinh ngạc và cho con bú là một ví dụ điển hình.

 

Có thể bạn không biết rằng việc cho con bú có thể xảy ra ở hầu hết các động vật có vú không phụ thuộc vào thai kỳ. Trên thực tế, lặp đi lặp lại các kích thích cơ học lên núm vú có thể làm sữa tiết ra. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, một tháng trước khi nhận con nuôi, người mẹ có thể sử dụng máy hút sữa vài giờ một ngày để mô phỏng việc em bé bú – và thực sự tạo ra sữa.

Đáng ngạc nhiên hơn là về mặt sinh lý học hoạt động cho con bú  có thể xuất hiện ở cả đàn ông! Sự khác biệt đáng kể giữa hai giới ởđộng vật có vú chỉ thực sự bắt đầu ở tuổi vị thành niên, do nhiều loại hormone. Và nếu tiêm hormone estrogen và progesterone, hai loại hormone thường tiết ra trong thời gian mang thai, có thể kích hoạt sự phát triển của vú và sản xuất sữa ở động vật có vú cái và đực.

Hơn nữa, đối với nam giới và nữ giới điều trị ung thư bằng estrogen, việc cả hai giới  bắt đầu sữa tiết ra khi tiêm prolactin, các hormone kích thích sản xuất sữa ở động vật có vú cái, là rất bình thường.

Những phát hiện trên cho thấy rằng việc cho con bú ở nam giới có thể đã phát triển như là chuẩn mực trong quá trình tiến hóa. Trong số mười phần trăm động vật có vú, những loài con non cần có sự chăm sóc của con đực – chỉ có ở sư tử, chó sói, vượn, loài khỉ đuôi sóc và con người – việc con đực cho con bú là có thể xảy ra, vì về mặt lý thuyết cả con đực và con cái đều có thể làm được.

Nhưng hóa ra việc cho con bú không phải là sự đóng góp tối ưu. Lấy ví dụ loài sư tử: Việc hữu ích nhất con đực nên làm là chặn đứng việc linh cẩu và những sư tử khác đe dọa con non của nó. Tổ tiên của chúng ta cũng vậy – người đàn ông có ảnh hưởng hơn khi bảo vệ lãnh thổ thay vì ở nhà để chăm sóc con cái.

7: Mãn kinh là một trong những đặc tính kỳ lạ nhất trong hoạt động tình dục của con người.

Một sáng tạo kỳ lạ khác của tự nhiên là thời kỳ mãn kinh – tạm ngừng cung cấp trứng ở người phụ nữ rồi dẫn đến vô sinh.

 

Thời kỳ mãn kinh của con người không phù hợp với thế giới động vật. Nếu chọn lọc tự nhiên là phát tán gen của một loài để tăng cơ hội tồn tại của thế hệ con cháu, thì thời kỳ mãn kinh là một nghịch lý, đặc biệt là khi hầu hết các loài động vật có thể sinh sản cho đến khi chết, bao gồm cả con người – nam giới.

Thời kỳ mãn kinh cũng là một trong những đặc điểm chính phân biệt con người với loài khỉ, loài mà chúng ta thường sống lâu hơn. Ngay cả trong các vườn thú, nơi được che chở và chăm sóc, các loài vượn lớn hiếm khi sống quá 60 tuổi. Cơ thể chúng ta vẫn còn trong tình trạng tốt hơn so với các loài vượn, và điều đó là nhờ có thời kỳ mãn kinh. Bằng cách giới hạn khả năng sinh sản, chúng ta có thể sống khỏe hơn và mạnh mẽ hơn trong thời gian dài hơn.

Sự cân bằng giữa khả năng sinh sản và sức khỏe khác nhau giữa các loài, và là một dấu hiệu của tuổi thọ. Ví dụ, những con chuột không quan tâm đến việc phục hồi cơ thể của chúng và cứ hai tháng lại đẻ khoảng năm đứa con. Nhưng chỉ khoảng hai năm tuổi là chúng đã chết, ngay cả khi ở trong điều kiện phòng thí nghiệm thoải mái. Ngược lại, con người có thể sống thọ hơn 100 năm.

Lựa chọn sinh sản thay vì duy trì sức khỏe  có ý nghĩa đối với các loài như chuột, vì chúng có nguy cơ chết bất ngờ cao. Bằng cách này chúng có thể sinh sản thường xuyên trước khi bị kẻ săn mồi ăn thịt.

Vì vậy, thời kỳ mãn kinh có tác dụng làm giảm nguy cơ về các vấn đề sức khỏe cho bà mẹ và con cái của họ. Nguy cơ tử vong khi sinh và các dị tật thai nhi tăng dần theo tuổi tác. Ngoài ra, khi đẻ ít con, phụ nữ có thể phân phối nguồn lực của mình để chăm sóc bản thân và con cái của họ, do đó tăng khả năng sống sót cho thế hệ con cháu.

Bởi vì thời kỳ mãn kinh giúp con người sống thọ hơn, nên nó cũng đóng một vai trò quan trọng trong nền văn hóa, đặc biệt là trong các xã hội không có chữ viết. Ví dụ trước khi xuất hiện văn bản chữ viết ở Mesopotamia khoảng 3.300 trước Công nguyên, những người lớn tuổi là những nguồn thông tin và kinh nghiệm sống vô giá. Thời kỳ mãn kinh đã giúp những người lớn tuổi sống đủ lâu để truyền lại kiến thức của họ.

8: Những tín hiệu cơ thể đóng vai trò thông báo đến bạn tình tiềm năng.

Chúng ta hãy xem xét một thủ thuật khác đã phát triển thông qua quá trình tiến hóa: tín hiệu cơ thể. Đây là những tín hiệu có thể nhận diện ngay lập tức và tiết lộ các thuộc tính sinh học của chúng ta, chẳng hạn như giới tính và tuổi tác, cũng như ý định của chúng ta, ví dụ như gây hấn.

 

Thật vậy, tất cả các loài động vật có nhiều cách khác nhau để trao đổi những thông tin khác nhau, ví dụ như tín hiệu thính giác hay thị giác. Ở loài chim, chúng sử dụng bài hát để thu hút bạn tình, hoặc bộ lông để thể hiện giới tính.

Những dấu hiệu này giúp động vật chọn một đối tác giao phối, ngay cả khi các dấu hiệu này có thể đe dọa tính mạng của chúng. Nói cách khác, việc lựa chọn đối tác dựa trên tín hiệu tình dục nhất định, nhưng những tín hiệu này quá nổi bật có thể đặt cuộc sống của chúng vào vòng nguy hiểm. Ví dụ như đuôi con công: thứ trang trí rườm rà này làm cho việc bay và chuyển hướng qua các thảm thực vật dày đặc rất khó khăn, đặc biệt là khi kẻ thù tấn công.

Hơn nữa, không loài động vật nào có thể biết chất lượng gen của đối tác giao phối tiềm năng, vậy việc chọn bạn tình phải chăng là bất khả thi? Không hẳn vậy. Ví dự như đuôi của con công, có thể chứng minh rằng, bất chấp sự bất lợi mang tính thẩm mỹ này , nó vẫn có thể tồn tại. Do đó, chắc hẳn nó phải có gen tốt.

Lý thuyết  này cũng áp dụng cho con người. Ví dụ như kích thước của dương vật: chúng ta thường nghĩ, để “lên đỉnh” dương vật sẽ lấy hết năng lượng từ các bộ phận khác trên cơ thể. Tuy nhiên, khi một người đàn ông với dương vật lớn có thể “lên đình” và các bộ phận khác trên cơ thể vẫn hoạt động tốt, đó là dấu hiệu cho thấy anh ta có gen tốt. Giống như loài công, người đàn ông vượt qua được càng nhiều bất lợi càng chứng minh chất lượng nòi giống của anh ta.

Chúng ta cũng dựa vào những tín hiệu khác, dễ nhận biết hơn: cơ bắp của một người đàn ông chính là dấu hiệu cho thấy  khả năng khai thác tài nguyên và chiến đấu với đối thủ; vẻ đẹp trên khuôn mặt là thuộc tính vật lý thể hiện rõ ràng nhất sức đề kháng với bệnh tật, tuổi tác và chấn thương; và lượng mỡ trên cơ thể của một người phụ nữ cho thấy cô ta đã đủ sức khỏe để mang thai và nuôi một em bé hay không.

Ngày nay, chúng ta gọi những dấu hiệu này là “điểm lôi cuốn của giới tính”, nghe có vẻ như một thuật ngữ rất rộng để gọi một cái gì đó rất phức tạp.

9: Tổng kết

Sex không chỉ là một hoạt động giải trí hoặc một phương tiện để sinh sản. Thay vào đó, nó là một tập hợp các hành vi, một số do gen quy định và một số bắt nguồn từ sự lựa chọn phản tiến hóa dường như kỳ quặc của chúng ta, những hành vi này cho chúng ta một cái nhìn sâu sắc về sự tiến hóa, xã hội của chúng ta và sự vươn lên đứng đầu chuỗi thức ăn.

 

Gợi ý đọc thêm: Tình dục thuở hồng hoang của Christopher Ryan và Cacilda Jethá. Tình dục thuở hồng hoang lập luận rằng sự lý tưởng hóa của hình thức một vợ một chồng trong xã hội phương Tây về cơ bản không phù hợp với bản chất con người. Cuốn sách là lời giải thích thuyết phục cho bản chất bừa bãi trong quan hệ tình dục của chúng ta bằng cách khám phá lịch sử và sự tiến hóa của tình dục con người, tập trung chủ yếu vào tổ tiên loài linh trưởng của chúng ta và việc phát minh ra nông nghiệp. Với lập luận rằng cái nhìn méo mó của chúng ta về tình dục làm suy giảm sức khỏe và khiến chúng ta không thể hạnh phúc, Tình dục thuở hồng hoang chỉ ra cách nhìn đơn giản hơn với vấn đề quan hệ tình dục có thể có lợi cho các mối quan hệ cá nhân và xã hội nói chung như thế nào.

Cảm ơn bản dịch của Sách Lược

Bản gốc: Blinkist